Τατόϊ - λεηλασία απο το εσωτερικό των ανακτόρων....

Τατόϊ - προ αναστήλωσης.. 2003-2011

Από το παλάτι έχουν αφαιρεθεί παιχνίδια, κοσμήματα, έπιπλα, συλλεκτικοί πίνακες ζωγραφικής, επίχρυσα σερβίτσια, αλλά και σερβίτσια με υδρογραφήματα του βασιλικού ζεύγους, ολόχρυσοι δίσκοι ακόμα και χρυσά… πόμολα. 

Στα χέρια πλιατσικολόγων, που έκλεψαν ανενόχλητοι αντικείμενα τεράστιας (και ιστορικής) αξίας, παραδόθηκε το παλάτι του Τατοΐου. Η αδιαφορία και η εγκατάλειψη του κομματιού της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, άφησε ανενόχλητους τους επιτήδειους να «σηκώσουν» κοντέινερς ολόκληρα με κειμήλια.

Το τραγελαφικό της υπόθεσης είναι ότι κανείς δε μπορεί να πει με βεβαιότητα τι ακριβώς έχει κλαπεί από το παλάτι, αφού κανείς δεν σκέφτηκε να κάνει καταγραφή των… ασημικών. Μόλις πριν από λίγους μήνες, το υπουργείου Πολιτισμού αγόρασε υπολογιστές και σκληρούς δίσκους, για να αποθηκεύσει τα όσα καταγράφονται. Ευτυχώς, υπάρχουν και κάποιοι που ενδιαφέρονται, όπως ο πρόεδρος του προσωρινού Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου, Βασίλης Κουτσαβλής. Ο Σύλλογος έχει προβεί σε πολλές ενέργειες, μέχρι που φέτος βρήκε ανταπόκριση στο κάλεσμα για διάσωση του παλατιού. Συχνά διοργάνωναν ξεναγήσεις, ώστε όλοι να μάθουν την πλούσια ιστορία, που κρύβει κάθε ένα από τα κτίρια - ερείπια. Το πρώην βασιλικό κτήμα δεν είναι γι’ αυτούς η κατοικία του τέως βασιλικού ζεύγους όπως λένε, αλλά ένα μνημείο της νεότερης Ελληνικής ιστορίας, ένας χώρος ανάπτυξης, επιμόρφωσης, πολιτισμού, αναψυχής και αθλητισμού.

Πολλοί χώροι με ιστορική αξία έχουν ρημάξει, λόγω της αδιαφορίας ή ακόμη και της ανικανότητας της πολιτείας να τους συντηρήσει. Τρανό παράδειγμα είναι το ανάκτορο του Τατοΐου, του οποίου η εικόνα εγκατάλειψης δεν θυμίζει σε τίποτα… θερινό ανάκτορο. Τα 42.000 στρέμματα του κτήματος παραμένουν ανεκμετάλλευτα, ενώ τα 40 κτίρια, που είναι κτισμένα έχουν σημαντικές φθορές στην πρόσοψή τους, ενώ οι εσωτερικοί χώροι παραμένουν σε άθλια κατάσταση. Η φύλαξη δεν είναι επαρκείς, με αποτέλεσμα τα χιλιάδες κοσμήματα και αρχαία ύψους πολλών εκατομμυρίων, να καταλήγουν στα χέρια αρχαιοκάπηλων. Σύμφωνα με πληροφορίες, από το παλάτι έχουν αφαιρεθεί παιχνίδια, κοσμήματα, έπιπλα, συλλεκτικοί πίνακες ζωγραφικής επίχρυσα σερβίτσια, αλλά και σερβίτσια με υδρογραφήματα του βασιλικού ζεύγους, ολόχρυσοι δίσκοι ακόμα και χρυσά… πόμολα. Παρ’ ότι, μετά από λίγο καιρό έβαλαν στο πρώην βασιλικό κτήμα άνδρες της Ασφάλειας, ώστε να σταματήσουν τέτοιου είδους αυθαιρεσίες, δημιούργησαν ένα «μυστικό» πέρασμα, ώστε να συνεχίσουν ανενόχλητοι. Φωτογραφίες της οικογένειας του τέως βασιλιά, επίσημα και μη έγγραφα, βιβλία, αρχεία ακόμη και η αλληλογραφία του Κωνσταντίνου με στρατιωτικούς και παράγοντες της εποχής έχουν κάνει φτερά. Συλλεκτικά και σπάνια κρασιά, τα οποία μπορούν να μοσχοπουληθούν στην αγορά δεν υπάρχουν πια στο κελάρι. «Η καταγραφή είναι το μεγάλο πρόβλημα. Μετά τη χούντα, κλάπηκαν πάρα πολλά αντικείμενα, ενώ το 1991 με άδεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη, ο τέως βασιλιάς εξήγαγε το μεγαλύτερο και το πιο σημαντικό μέρος των κινητών αντικειμένων, μέσα από το Τατόι και τα πούλησε στο εξωτερικό 2008, στη δημοπρασία του Κρίστις» λέει στην «PRESS Time» ο κ. Κουτσεβλής. Ανεξάρτητες πηγές επισημαίνουν ότι «είναι πολύ ισχυρό το ενδεχόμενο σε κούτες, σε χώρους του παλατιού, να υπήρχαν κομμάτια αρχαίων αγαλμάτων τα οποία… εξαφανίστηκαν». Υπάρχουν ακόμη όμως, χιλιάδες αντικείμενα μέσα στο παλάτι, τα οποία είναι παρατημένα μέσα σε κούτες, τα οποία έχουν βρωμίσει και σαπίσει από την υγρασία, όπως επίσης και το πολυτελές αυτοκίνητο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, η αγαπημένη του Rolls Royce, η οποία βρίσκεται εγκαταλειμμένη στο στάβλο «στολισμένη» με ένα παχύ στρώμα από σκόνη. Η αναζήτηση συνεχίζεται σε ένα χάος χιλιάδων αντικειμένων, που στοιβάζονται σε διάφορα κτίρια και απαιτούν επιστημονική καταγραφή, φωτογράφιση, τεκμηρίωση και συντήρηση, όπως ακριβώς γίνεται για τα 1.900 κομμάτια, που έχουν βγει ως τώρα από τους στάβλους και το ανάκτορο. «Υπάρχουν ακόμα εκατοντάδες αντικείμενα μέσα στο ανάκτορο και το στάβλο, που δεν έχουν καταγραφεί ακόμα και βρίσκονται σε άθλιες συνθήκες», αναφέρει ο πρόεδρος του προσωρινού ΔΣ του συλλόγου.

«Επιχείρηση σωτηρίας»

Η κατάσταση των 40 κτιρίων του κτήματος Τατοΐου είναι τραγική. Αν και εξωτερικά έχουν υποστεί μόνο μερικές φθορές, από μέσα είναι έτοιμα να καταρρεύσουν. Τα αντικείμενα, τα οποία είναι εκτεθειμένα έξω από τις κούτες έχουν γεμίσει σκόνη και αράχνες, ενώ τα υπόλοιπα που είναι στοιβαγμένα σε χάρτινες κούτες, που έχουν ποτίσει με υγρασία. Όταν εισέλθεις σε ένα από τα πλέον κλειδωμένα κτίρια, η δυσωδία από τη μούχλα είναι έντονη, ενώ δύσκολα μπορείς να διακρίνεις τα πολύτιμα αντικείμενα, που κάποτε έλαμπαν και αναδείκνυαν την ομορφιά του ανακτόρου. Τα τζάμια είναι σπασμένα, ενώ με την πρώτη βροχή το υπόγειο πλημμυρίζει και τα χαλιά, που έχουν τοποθετήσει σκίζονται σαν χαρτί. Το αρχιτεκτονικό στολίδι πλέον έχει γίνει χωματερή και κανείς δεν φαίνεται πρόθυμος να θυμίσει στους παλιούς και να μάθει στους νεότερους την ιστορία του βασιλικού κτήματος. Ένας από τους λόγους, που καθυστέρησε την αξιοποίηση του κτήματος των 42.000 στρεμμάτων είναι ότι δεν είχε γίνει ακόμη ξεκάθαρο ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του. Το ελληνικό κράτος υποστήριζε ότι η ιδιοκτησία αυτή πραγματοποιήθηκε με το θεσμό της μοναρχίας και επομένως μόλις καταργήθηκε η μοναρχία, η ιδιοκτησία έπρεπε να επανέλθει στο δημόσιο αυτόματα, ενώ ο Κωνσταντίνος υποστήριζε ότι η εν λόγω ιδιοκτησία αποκτήθηκε από τους προκατόχους του με νόμιμα μέσα και επομένως ανήκει στην κανονική προσωπική κληρονομιά. Το 2003 εντάχθηκε στην κυριότητα του κράτους, ενώ η τέως βασιλική οικογένεια κληρονόμησε τον οικογενειακό τάφο. «Είναι ξεκάθαρο ότι καθυστέρησε για θέματα 100% φοβικά, κομπλεξικά, πολιτικού κόστους, εμπάθειας προς το θεσμό της βασιλείας και της μοναρχίας στην Ελλάδα» τονίζει ο κ. Κουτσαβλής και συμπληρώνει ότι «από το 2003 που πέρασε στο Δημόσιο δεν το αποκαθιστούν, γιατί η κυβέρνηση και το κράτος φοβάται ότι θα επιστρέψει ο Κωνσταντίνος ως βασιλιάς». Ύστερα από πολλές πιέσεις του υπουργείο Πολιτισμού δέχτηκε και ήδη ξεκίνησε κάποιες ενέργειες, για την ολοκληρωτική ανακαίνισή του. Οι Φίλοι Κτήματος Τατόι συνέβαλαν ιδιαιτέρως σε αυτή την κίνηση, αφού με νύχια και με δόντια προσπαθούν χρόνια να πείσουν τον εκάστοτε υπουργό, να δώσει το πράσινο φως για τις εργασίες. Επίσης, χάρη στον αντιπρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Κ. Σταματόπουλο, το κτήμα Τατόι χαρακτηρίστηκε νεότερο μνημείο και η πρώτη κίνηση του υπουργείου ήταν να αγοράσει υπολογιστές και σκληρούς δίσκους, ώστε να καταγράφονται και να φωτογραφίζονται τα κινητά αντικείμενα, που μεταφέρονται από το ανάκτορο στο υπουργείο Πολιτισμού για συντήρηση. Όπως μας αναφέρει ο Βασίλης Κουτσαβλής έχουν ήδη αποκατασταθεί το υποστάσιο, τα μαγειρεία και το υπασπιστήριο και προσθέτει ότι «πραγματοποιήθηκαν άμεσες σωστικές επεμβάσεις στο κτίριο γκαράζ -αποθήκης μπροστά από το ξενοδοχείο Τατόϊον, που εδώ και αρκετό καιρό έχει απολέσει τη στέγη του». Παραμένει άγνωστο, πότε θα ανοίξει τις πόρτες του ως μουσείο, αφού η διορία που είχαν θέσει μέχρι το 2012, φαίνεται άπιαστο όνειρο και μόνο αν γίνουν εντατικές εργασίες το κτήμα Τατόι, μέσα σε τρία χρόνια, θα έχει ανακαινιστεί πλήρως. Το μεγάλο χρηματικό ποσό, που είναι απαραίτητο είναι δύσκολο να βρεθεί, όπως τονίζει στην «PRESS Time» ο πρόεδρος του προσωρινού συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου και η τελειοποίηση του έργου θα εξαρτηθεί από τους πόρους του υπουργείου Πολιτισμού. «Είτε τα χρήματα τα βρει από τον κρατικό προϋπολογισμό, είτε εντάξει το ανάκτορο με 8.000.0000 ευρώ στο ΕΣΠΑ, με Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, για τον πολιτισμό» αναφέρει και προσθέτει «ο σύλλογος είναι έτοιμος να βοηθήσει εμπράκτως» Οι Φίλοι Κτήματος Τατοΐου έχουν προτείνει τη δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης για το κτήμα, ο οποίος θα είναι στηριγμένος σε ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, όπως επίσης προσπαθούν να εξασφαλίσουν πόρους και χορηγίες από ιδρύματα και ιδιωτικούς φορείς, ώστε να επισπευτούν τα έργα. «Οι πρώτες επαφές με μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες και ιδρύματα βρίσκονται σε πολύ καλό δρόμο» συμπληρώνει. Το παράπονό τους όμως είναι το ότι έχουν ζητήσει εδώ και ένα μήνα από τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, να πραγματοποιήσουν μια συνάντηση στα πλαίσια της συνεργασίας τους, γι’ αυτό το δύσκολο έργο και δεν τα έχει καταφέρει. «Δεν μπορούμε να βρούμε εμείς τα χρήματα, τον αρχιτέκτονα και να πάμε να φτιάξουμε μόνοι μας το κτίριο» υποστηρίζει ο κ. Κουτσαβλής και συμπληρώνει ότι «εμείς θα δώσουμε όλα τα μέσα και οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου πρέπει να επιβλέψουν τα έργα. Το όφελος από την ανακαίνιση του κτήματος του πρώην βασιλικού ζεύγους θα είναι πολλαπλό, αφού θα αποτελεί μοναδική σημασίας πόλο έλξης τουριστών, θα δημιουργήσει εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας και οι εγκαταστάσεις του θα είναι ποικίλες και για όλες τις προτιμήσεις».

Η ιστορία

Ήταν 13 Δεκέμβρη του 1967, όταν τα μέλη της τέως βασιλικής Οικογένειας της Ελλάδας εγκατέλειψαν την κύρια κατοικία στο κτήμα Τατόι τους άρον - άρον. Κάτω από πολύ πίεση και με περιορισμένο χρόνο στη διάθεσή τους έβαλαν στις βαλίτσες τους μερικά ρούχα, χρήματα, ενώ η αμύθητη περιουσία παρέμεινε στο ανάκτορο. Το κρεβάτι μέχρι σήμερα παραμένει στην ίδια κατάσταση, ξέστρωτο ενώ τα παιχνίδια των παιδιών τους είναι ακόμα πεταμένα στο πάτωμα.

Η ιστορία του κτήματος Τατοΐου ξεκινάει το 1872, όταν το αγόρασε ο Γεώργιος Α΄, ενώ 26 χρόνια αργότερα το παραχώρησε στον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο ως ιδιωτική περιουσία. Στο Τατόι κτίστηκαν ο Προφήτης Ηλίας και Αναστάσεως, ενώ μέσα στο βασιλικό κτήμα υπήρχε από υπασπιστήριο και τηλεγραφείο, έως και βουτυροκομείο ενώ ξεχώριζε ο πύργος, στον οποίο είχαν τοποθετήσει όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα, που είχαν ανακαλύψει κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στο κτήμα. Λίγο καιρό αργότερα εγκαινίασαν το ξενοδοχείο «Τατόιον», το οποίο είχε φιλοξενήσει μεγάλες προσωπικότητες τις εποχής εκείνης. Το 1916 ξεσπάει πυρκαγιά και καταστρέφει το πυκνό δάσος, που περιβάλλει το ανάκτορο και σκοτώνει τα ζώα, που είχε φέρει από το εξωτερικό ο Γεώργιος Α΄. Το καλοκαίρι 1945 το κτήμα τυλίγεται πάλι στις φλόγες και αυτή τη φορά υπήρξε δόλος. Ένα χρόνο αργότερα ξεκίνησε η αποκατάστασή των καμένων κτιρίων και η ανακαίνισή τους και δύο χρόνια αργότερα το 1946 η ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος με τη σύζυγό τους Άννα-Μαρία εγκαταστάθηκαν στο Τατόι.

Άπειρες ήταν οι επίσημες ή ανεπίσημες συναντήσεις, που πραγματοποιήθηκαν εκεί και που επηρέασαν την πορεία των εθνικών και πολιτικών πραγμάτων. Στο κτήμα Τατοΐου ορκίστηκαν οι κυβερνήσεις του Ελευθέριου Βενιζέλου, του Δημήτριου Ράλλη και του Γεώργιου Παπανδρέου. Αυτοκράτορες και εξέχουσες προσωπικότητες παρευρέθηκαν, τίμησαν και τους τίμησαν μέσα στο αρχοντικό, που όλοι θαύμαζαν εκείνη την εποχή.